بازار کرمان و حال و هوایی که دیگر نیست
بازار کرمان «بازار گنجعلیخان» در بخش جنوبی میدان گنجعلیخان، قرار دارد بازاری که به معنای واقعی معماری خیرهکنندهی عصر صفوی را به نمایش گذاشته است. در سمت راست بازار، حمام گنجعلیخان و 18 مغازه قرار دارد
طول این بازار حدود سه کیلومتر است و در محدوده آن مجموعهای از تیمچهها و سراها بنا شده است. در ضلع شرقی میدان گنجعلیخان کرمان، کاروانسرایی وجود دارد که در دورهای از تاریخ، بهعنوان مدرسه نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این عمارت تاریخی دارای حجرههای متعددی است و قدمت آن مربوط به دوران حکومت صفویان است. نقش اژدهای بزرگ بالدار به سبک چینی و مغولی بر پیشانی ضلع شمالی کاروانسرا مشاهده میشود که از لحاظ هنری ارزشمند است. بازار کرمان است که قدمت آن به بیش از ۶۰۰ سال قبل باز میگردد. این بازار در دورهی مظفری و تیموری ساخته شده و در راستای شکلگیری و گسترش شهر کرمان نیز ساخته اولیه آن تغییرهای بسیار یافته است. بهطوری که بازارها در راستای شکلگیری و گسترش شهر ساختار اولیهی خود را پیدا میکنند. بازار کرمان که به بازار گنجعلیخان هم در این شهر شناخته شده است از میدان ارگ شروع شده و به میدان مشتاقیه نیز ختم میشود. مجموعههای کرمان از دوره صفویه به بعد همگی با یکدیگر در ارتباط هستند و بازار کرمان یکی از مهمترین بخشها در تمامی این مجموعهها است. هر بخش بازار در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده است. بازارهای متعددی در بازار کرمان قرار دارد که هر کدام برای خود جز آثار تاریخی این شهر به شمار میروند.
تا همین چند سال پیش وقتی در تمام گوشه و کنارهای بازار کرمان و بازارهایی که در آن قرار دارد قدم میگذاشتی با حس و حال عجیبی روبهرو میشدی بازار مسگری با قدمت دیرینه خود که صدای چکش صنعتگران هنرمند مسگر در آن با ریتمی دلنواز روح هر عابری را نواز میداد عطاریها با بوی خوش زیره و گیاهان دارویی و... از همه مهمتر حضور فروشندگان قدیمی کرمان در حجرههای خود از ملموسترین جنبههای بازار محسوب میشد. اما چندین سال است که بازار کرمان آن رونق و حال و هوای گذشته خود را ندارد. آنچه در این مطلب مدنظر است رکود اقتصادی نیست زیرا مشکل اقتصادی متاسفانه چندین سال است که گریبان جامعه ما را فرا گرفته و محدود به بازار بهعنوان نماد قطب اقتصادی هر شهر نیست. اما منظور ازنبودن حال و هوا رونق بازار کرمان چیست؟ مطمنا هویت هر شهر صرفا محدود به بناها و ساختمانهای آن نیست.آنچه که روح هر شهر به حساب میآید حضور مردمان هر دیار با، گویش، فرهنگ و آداب و رسوم آن شهر است. بازار بهعنوان نماد هر شهر جایی است که باید روح و هویت هر شهر در آن نمایان باشد بازار تنها محل داد و ستد کالا نیست بلکه محلی که میتوان با گشت و گذاری در آن با گویش، لهجه، فرهنگ، هنر، تاریخ وآداب رسوم هر شهر آشنا شد. اما بازار کرمان مدتی است که این ویژگی مهم را در حال از دست دادن است. حضور فروشندگان غیر کرمانی و مهاجر با لهجه و گویشهای خاص خودشان، در اکثر حجرهها و مغازههای بازار کرمان حال و هوای نامانوس و غیرمتناسبی به بازار بخشده است. جدای از این بازار سنتی هر شهر دارای چارچوب و تعاریف خاصی در حوزه خرید و فروش داد وستد دارد که این اصول بایستی رعایت شود. بهعنوان مثال فروش و خرید کالاهای لوکس و دارای فناوری جدید یا فروش محصولات غیربومی و ملی جایگاه چندانی در بازارهای سنتی و دارای قدمت ندارد. بهطور نمونه بازار مسگرها دیگر نقشی در تولید ندارد و بیشتر ظروف و... مسی تولید کارخانه است و حجرههای مسگری عملا تبدیل به محلی برای فروش ظروف مسی تولید کارخانهها شدهاند و همانطور که گفته شد دیگر صدای چکش هنرمندان مسگر کرمانی مانند گذشته به گوش نمیرسد. همچنین حین عبور از بازار دیگر صدای فروشندگان کرمانی با آن لهجه دوست داشتی کمتر به گوش میرسد. یا بازار کفاشان کرمان دیگر چندان وجود خارجی ندارد و چند مغازه و حجره کفاشی باقی مانده تنها اقدام به فروش تولیدات کارخانهای میکنند و دیگر چیزی به نام کفشدوزی سنتی وجود ندارد این معضل در مورد بازار طلافروشان و... هم صدق میکند و عملا به غیر از چند واحد صنفی دیگر شاهد ساخت زیوآلات طلا و نقره نیستیم. ارایه محصولات غیربومی و ملی مانند تولیدات دست چندم چینی و... از اصالت و ویژگی بازار کرمان کاسته است و این در حالی است که کرمان با وجود تمام مشکلات کنونی در اقتصاد، صنعت و... همچنان میتواند بهعنوان قطب تولید صنایع دستی مانند قالی، گلیم، پته، صنایع دستی دیگری مانند ساخت ظروف مسی و... فعال باشد و بازار سنتی کرمان بهترین مکان برای ارایه این صنایع و تولیدان محسوب میشود. بهرحال میطلبد که با توجه بیشتر به شرایط موجود بازار کرمان اقداماتی در جهت احیا آن برداشت البته این مساله تنها محدود به متولیان دولتی نیست و همت عمومی مردم کرمان و بازاریان کرمانی را میطلبد.
شمیم پرورش
- ۱۳۹۷/۱۲/۱۵
- 6591
- اخبار اجتماعی